Yüksek Riskli Gebelik Takibi

Gebelik normal ve doğal bir süreçtir. Bazı durumlarda gebe kalmadan önce anne adayının vücudunda bu­lunan hastalıklar (annenin mevcut hastalıkları) veya hamilelikten do­layı sonradan gebelik dönemi orta­ya çıkan sorunlar çeşitli risklerin ortaya çıkmasına yol açar.

Riskli Gebelik Nedir?
Gebelik normal ve doğal bir süreçtir. Bazı durumlarda gebe kalmadan önce anne adayının vücudunda bu­lunan hastalıklar (annenin mevcut hastalıkları) veya hamilelikten do­layı sonradan gebelik dönemi orta­ya çıkan sorunlar çeşitli risklerin ortaya çıkmasına yol açar. Böyle gebelikle­re riskli gebelik veya yüksek riskli gebelik denir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler bazı durumlarda hem hamile annenin hem de anne karnındaki bebeğin sağlığını ve hatta hayatını tehdit edebilir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler, mutlaka bir riskli gebelik uzmanı (perinatolog) tarafından ve çok da­ha yakından takip edilmelidir. Riskli gebelik doktorları ile yapılması gereken riskli gebelik takibi, normal gebelik takibine göre çok farklı yönler içermektedir.

Riskli Gebelik Ne Zaman Söz Konusu Olur? Riskli Gebelik Nedenleri Nelerdir?
Eğer anne 18 yaşın altında ya da 35 yaş üstünde ise,
Annede tansiyon, guatr, şeker, kalp, karaciğer, kolajen doku hastalıkları (lupus, sjogren vb) , damar ve diğer yapıları tutan hastalıklar gibi gebelik dönemine ait olmayan, gebe kalmadan önce zaten varolan sistemik hastalıklar var ise,
Anne çok zayıf ya da çok şişman ise,
Anne baba arasında akrabalık varsa,
Anne herhangi bir nedenle ilaç kullanıyor ise, (epilepsi, psikiyatrik hastalıklar vb)
Anne sigara ya da alkol kullanıyor ise,
Annenin tekrarlayan düşükleri var ise,
Annenin gebelik dönemi öncesinde hiçbir sağlık problemi olmamasına rağmen, hamile kaldıktan sonra tamamen gebeliğe bağlı olarak ortaya çıkan gebelik dönemi sorunları varsa
Hamile Anneye Bağlı Gebelik Dönemi Sorunları
Gebelik diyabeti (gebelik şekeri) (gestasyonel diyabet)
Gebelik zehirlenmesi (hamilelik ile ortaya çıkan hipertansiyon, preeklampsi, eklampsi, toksemi)
Gebelikte kanama (vajinal kanama)
Gebelikte rahim ağzı yetmezliği (servikal yetmezlik)
Gebelikte suların erken gelmesi (prematür membran rüptürü)
Gebelikte erken doğum tehdidi
Bebeğe Bağlı Gebelik Dönemi Sorunları
Çoğul ve ikiz gebelikler
Bebekte gelişme geriliği
Bebeğin suyunun normalden az olması (oligohidramnios)
Bebeğin suyunun normalden fazla olması (polihidramnios)
Bebekte kan uyuşmazlığı (Rh Alloimmünizasyonu)
Bebekte sakatlıklar (fetal anomali)
Riskli Gebelik Takibi Neden Gereklidir?
Çoğu hamile anne gebelik dönemini herhangi bir sorun olmadan geçirmesine rağmen, gebelik dönemi süresince ne zaman sorunla karşılaşılabileceğini öngörmek hamile anne için mümkün değildir. Baştan çok normal görünen bir hamilelik döneminde bile sonradan ciddi sorunlar yaşanabileceği için, riskli gebelik olsun olmasın bütün hamileliklerin kadın doğum uzmanı takibi altında olması büyük önem taşır. Bu duruma birkaç örnek vermek gerekirse:

Hamile kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın hamile kalıyor. Gebelik döneminin 24. haftasında hamilelik şekeri (gestasyonel diyabet) ortaya çıkıyor.
Hamile kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın hamile kalıyor. Gebelik döneminin 28 ile 30. haftası itibariyle gebelik zehirlenmesi (toksemi – gebeliğe bağlı gelişen hipertansiyon – preeklempsi) ortaya çıkıyor.
Hamile kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın hamile kalıyor. Gebelik döneminin 28 ile 30. haftası civarında bebek gelişimi ile ilgili sorunlar (bebekte gelişme geriliği) ortaya çıkıyor.
Hamile kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın hamile kalıyor. Gebelik döneminin 11 ile 14. haftası arasında ultrasonda bebek ense kalınlığı ölçümünün yüksek olduğu söyleniyor.
Hamile kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın hamile kalıyor. Gebelik döneminin 11 ile 14. haftası arasında yapılan ikili test sonucu anormal çıkıyor.
Hamile kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın hamile kalıyor. Gebelik döneminin 16 ile 20. haftası arasında yapılan üçlü test sonucu anormal çıkıyor.
Hamile kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın hamile kalıyor. Gebelik döneminin 16 ile 20. haftası arasında yapılan ultrason muayenesinde bebekte bir sorun (bebeğin kalp ve büyük damarlarında sorunlar; down sendromunu düşündüren kemiklerin kısa olması barsak parlaklığı artışı ense kalınlığı artışı gibi bulgular; v.b.) tespit ediliyor.
Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi sorunsuz giden bir hamilelik döneminde gebelik takibi sırasında bebek , anne ve ya gebelik kaynaklı bir sorun tespit edildiğinde doktorunuz bir riskli gebelik uzmanından konsültasyon (görüş) talep edecektir.

Bazı gebelikler ise başlangıçtan itibaren çeşitli riskler taşır ve bu riskler de anne ve bebek sağlığını kötü etkileyebilir. Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse:

Hamile kalmadan önce şeker hastalığı olan bir kadın hamile kalıyor.
Hamile kalmadan önce tansiyon hastalığı olan bir kadın hamile kalıyor.
Hamile kalmadan önce guatr hastalığı olan bir kadın hamile kalıyor.
Daha önceki gebelikleri tekrarlayan düşük ile sonuçlanmış bir kadın hamile kalıyor.
Hamilelik döneminin başından riskli gebelik sınıfına giren kadınlarda, gebelik dönemi risklerinin önceden belirlenip çeşitli tedbirlerle olumsuzlukların en aza indirilmesi çok önemlidir. Ve bu ancak hamilelik dönemi boyunca riskli gebelik doktorları tarafından gereken sıklıkta muayene (riskli gebelik takibi) ve ayrıntılı incelemelerin yapılması ile sağlanabilir.

Riskli Gebelik Takibinde Neler Yapılır?
Annenin gebelik öncesi mevcut olan bazı hastalıkları hamilelik sürecini ve bebeği ciddi şekilde etkileyebildiği gibi, hamilelik de annenin mevcut hastalığının seyrini ve tedavisini etkilemektedir. Öncelikle bebek için plan yapıldığında yani gebe kalmadan önce, genel sağlık sorunlarının varlığı veya derecesi ilgili branş hekimince (dahiliye, kardiyoloji, nefroloji, v.b.) mutlaka belirlenmelidir.

Anne adayının daha önce tekrarlayan düşükler yapmış olması, sebebi bilinsin ve ya bilinmesin mevcut gebeliği de riskli gebelikler sınıfına sokar. Önceki düşüklerin haftası, nasıl olduğu gibi detaylar ve kan testleri ile mevcut gebelik takibi yönlendirilir. Çok erken düşüklerde kromozom anormallikleri , gebeliğin 3 – 6 ayı arasındaki düşüklerde rahim boynu yetmezliği, daha ileri gebelik aylarında görülen doğum öncesi bebek (fetüs) ölümü durumlarında ise annenin veya bebeğin hastalıkları araştırılır.

Tümörler açısından gebelik öncesi veya başlangıcında memede kitle olup olmadığı, yakın zamanda bir smear (rahim ağzından alınan sürüntü testi) yapılıp yapılmadığı konusu da unutulmamalıdır.

Bebek gelişiminde anormallikler ve bebek hastalıklarının doğum öncesi teşhisi günümüzde oldukça ileri boyutlara ulaşmıştır. Bunun sonucu olarak da artık anne rahmi içindeki bebeğin tedavisi söz konusudur.

Riskli Gebelik Takibini Kimler Yapar?
“Yüksek riskli gebelik takibi” sırasında hastayı tek bir hekimin izlemesi yeterli değildir. Bu, farklı branşlardan hekimlerin ortak bilgi ve deneyimleriyle yürütülebilen bir izlem şeklidir. Ekipte kadın doğum uzmanı başta olmak üzere, dahiliye uzmanı, endokrinoloji uzmanı, diyetisyen, fizik tedavi ve göz doktoru da bulunur.

Hamile Kalmadan Önce Hastalığı Olan Kadınlar Bebek Sahibi Olabilir Mi?
Anne adayının hamile kalmadan önce zaten mevcut olan yüksek tansiyon, diyabet, guatr, kalp hastalığı, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı gibi bazı hastalıkları, hamilelik dönemi boyunca ağırlaşma eğilimine girer. Bu nedenle bebek için plan yapıldığında yani gebe kalmadan önce, genel sağlık sorunlarının varlığı veya derecesi ilgili branş hekimince (dahiliye, kardiyoloji, nefroloji, v.b.) mutlaka belirlenmelidir. Bu hiçbir zaman genel sağlık problemleri olan bir kadının anne olamayacağı anlamına gelmez. Ama hamilelik dönemini hem annenin hem de bebeğin sağlıklı ve sorunsuz biçimde geçirebilmesi için gebelik takibi, bu konuda uzmanlaşmış riskli gebelik doktorları tarafından yapılmalıdır. Hamilelik öncesinde bu hastalıklardan biri bulunan her kadın gebe kalmadan önce mutlaka riskli gebelik uzmanına başvurmalıdır.

Anne Yaşı Gebelikte Bir Risk Faktörü Müdür?
Evet, annenin 18 yaşından küçük olması ya da 35 yaşından büyük olması gebelikte riski artırır.